Ortak Politikalar Mutabakat Metni

Millet İttifakı tarafından geçtiğimiz günlerde kamuoyu ile paylaşılan “Ortak Politikalar Mutabakat Metni”nin “Tarım, Enerji, Madencilik, İklim Değişikliği, Doğa Hakları ve Çevre, Ormanlar, Su Yönetimi, Kentleşme, Afet Yönetimi, Eğitim ve Öğretim, Temel Hak ve Özgürlükler, Yerel Yönetimler, Sağlık ile Aile ve Çocuk” başlıklarını ilgi ve bilgi alanlarım içerisinde olması sebebiyle daha bir ince eleyip sık dokuyarak okudum. Genel anlamıyla bütününe bakıldığında üzerinde çalışılmış ve birçoğu da meslek erbapları tarafından sıkça dile getirilen konular olmakla birlikte eksik olan, nasıl uygulamaya konacağının ciddi anlamda takip edilmesi gereken maddeler de mevcut.  Tabi birde hiç düşünülmemiş noktalar da. Başlıklar halinde inceleyecek olursak;

Tarım Var, Gıda Eksik

“Tarım ve Orman Bakanlığı'nı "Tarım ve Gıda Güvenliği Bakanlığı" olarak yeniden yapılandıracağız.” diye başlayan metinde tarım bölümü çok iyi çalışılmış olması ancak gıdaya ilişkin sadece aşağıdaki üç maddeye yer verilmesi gıda kısmı için gereği kadar çalışılmadığını/danışılmadığını gösteriyor. Tarım, gıdanın temel hammaddesini üreten bir alan olmasına ve tarım ürünlerinin önemli bir kısmı gıda tanımı içinde olmasına rağmen, “tarım”ın gıdayı kapsamadığının farkında olunmadığını gösteriyor. Burada da siyasi partilerde Tarımdan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı/Danışmanı kadar Gıdadan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı/Danışmanı ve mutlaka bir tarım ve gıda çalışma grubunun olmasının önemi ortaya çıkıyor.

“Topraktan sofraya gıda güvenliğini ve gıda güvencesini sağlayacağız.” Gıda güvencesi kısmı daha derinlemesine belirtilmeli. Çünkü gıda güvencesi yoksa gıda güvenliği de yoktur. Burada özellikle tarım ve gıda alanında uygulanan gıda enflasyonunun gıda güvencesinin sağlanmasında büyük bir tehdit olduğunun altı çizilmeli ve alınacak önlemler belirtilmeli. 

“Gıda güvenliği ile ilgili yasal düzenlemelerdeki eksiklileri gidereceğiz ve farkındalığı artıracağız.” hedefi bir uzmanlık alanına yönelik son derece önemli bir hedeftir.  Yasal düzenlemelerden önce mutlaka ilgili meslek odalarından görüş istenmeli.

“Gıda güvenilirliğine ilişkin denetimleri etkinleştirecek, bu konuda doğru ve güncel bilgileri toplumla paylaşacağız.” Kamuda etkin bir gıda denetiminin ancak Gıda Mühendisleri tarafından yapılabileceği akıldan çıkarılmamalı ve Gıda Mühendisi istihdamının önemi mutlak suretle vurgulanmalı.

“Okullarda gıda israfını önlemeye yönelik eğitimler düzenleyeceğiz.” Bu madde Eğitim başlığı altına alınarak daha kapsayıcı bir isimle, örneğin “Bilinçli Gıda Tüketimi” gibi, müfredata konup zorunlu ders olarak Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde istihdam edilecek Gıda Mühendisleri tarafından verilmeli. Ders içeriği: Gıda okur-yazarlığı (etiket okuma), son tüketim tarihi (STT)/Tavsiye edilen tüketim tarihi (TETT) önemi, gıda güvenliği ve gıda güvenliği riskleri, doğru bilinen yanlışlar, yeterli ve dengeli beslenme, gıda israfı vb içerikler meslek odalarıyla görüşülüp belirlenebilir.

“Okulda ücretsiz yemek ve okul sütü gibi programlarla sektörü destekleyeceğiz.” Burada da destekleme şekli ve ücretsiz yemeğin güvenli, yeterli ve dengeli sağlanması önem arz ediyor. Ürünlerin yerel kooperatiflerden alınması, bu kooperatiflere gıda güvenliği danışmanlığı verilmesi ve bu vesileyle çiftçilerin desteklenmesi yerinde bir uygulama olacaktır.

“Gıda ve tarım ihtisas üniversitesi sayısını artıracak, bu üniversiteleri gıda bölgeleri için Ar-Ge ve Ür-Ge faaliyetleri yürütecek şekilde Araştırma Üniversitesi vasfına kavuşturacağız.” Devlet Planlama Teşkilatı tekrar kurularak her alanda bir planlama yapılmalı ve ihtiyaca göre belirlenmeli. İlgili Meslek Odaları’nın ortak faaliyetleri sonucunda veya tek tek yaptıkları deklarasyonlar incelenecek olursa, aslında ülkemizde bir üniversite enflasyonu olduğu görülecektir.

“Tarım topraklarımızı ve meralarımızı koruyacağız.” Tarım arazileri, zeytinlik alanlar, meralar, ormanlar, su havzaları ve sulak alanlar mutlak suretle korunacaktır olarak düzenlenmeli.

“Tarım Organize Bölgeleri kurarak sanayi, lojistik ve pazarlama faaliyetlerini birbirine entegre edeceğiz.” Mevcut siyasi iktidarın gerçekleştirdiği Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri iyi incelenerek yapılan yanlışlar (tarım arazisi/mera üzerine bina dikme vb) tekrar edilmemeli.

“Kooperatifçilikte "kurumsal yönetim ve denetim" anlayışını hayata geçireceğiz.” Yeni bir kooperatifçilik anlayışı benimsenmeli ve sadece üretim değil, tüketim hatta lojistik kooperatifleri de gündeme alınmalı. Kooperatiflerin gereği gibi bağımsız ve gerçek üreticilerden oluşması sağlanmalı. 

“Jeotermal kaynakların bulunduğu bölgelerde son sistem seracılığı teşvik edeceğiz.” Tarım arazilerinin korunması ve ürün verimliliği de dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. Gıda güvenliği, güvencesi, çevre ile olan etkileşimi, ekolojik dengeler gibi kavramlara bütünsel bir anlayışla yaklaşılması sağlanmalı.

İklim Değişikliği, Doğa Hakları ve Çevre

“Gıda israfını azaltacak ve ekonomiye yeniden kazandıracağız.” Burada da gıda israfı gıda kayıp ve atıkları olarak ikiye ayrılmalı ve özellikle hasat öncesi durumdan perakendeye kadar olan ve kayıp olarak adlandırılan kısım için yapılacaklar daha net ifade edilmeli. Tüketim aşamasında olan ve atık olarak adlandırılan kısım ile ilgili de okullarda israfın önlenmesi eğitimi dışında yetişkin bireyler için de kamu spotları yapılmalı.

“Su, gıda, enerji ve diğer ihtiyaçları ekosisteme, doğal alanlara zarar vermeden yerel ölçekte çözerek karbon salınımlarını azaltacağız.” da önemli maddelerden biri olarak karşımıza çıkıyor.

Ormanlar

“Ormanlarda, nitelikli doğa alanlarında, tarım alanlarında, korunan alanlarda ve sulak alanlarda çevreye zarar veren tesislere izin vermeyeceğiz.” meralar ve su havzaları da bu kapsamda ele alınıp bu maddeye eklenebilir.

Su Yönetimi

“Su kaynaklarının ve sulak alanların mutlak korunmasını sağlayarak bu alanlara zarar verecek sanayi ve yerleşim alanlarına ve maden, HES/baraj, diğer enerji yatırımlarına izin vermeyeceğiz.” ve “Tüm Türkiye’de musluk suyunu içilebilir hale getireceğiz.” önemli ve değerli gördüğüm iki madde.

Kentleşme

“‘Kente Karşı İşlenen Suçlar’ kavramını hukuk sistemimize yerleştirmek üzere çalışma başlatacağız.” ve “Afet yönetimini etkisizleştiren imar afları çıkarılmasına son vereceğiz.” yine önemli ve değerli gördüğüm iki madde. Hatta ikincisine emsal artışı da eklenmeli.

Afet Yönetimi

Bu başlıkta örnek Toplanma/Barınma/Beslenme Alanlarının oluşturulması için ilgili meslek odalarıyla bir çalışma başlatılmasına ve özellikle bireylerin yaş ve özel durumları belirlenerek/göz önünde bulundurularak bir beslenme programı hazırlanmasına ve gelebilecek yardımların depolanması ve dağıtılması aşamasında gıda güvenliğini sağlayacak bir denetleme mekanizmasına metinde yer verilmeli.

Madencilik

“Türkiye’nin sahip olduğu maden kaynaklarının aranmasına hız verecek, sektörün milli gelirdeki payını arttıracağız.” Mevcut siyasi iktidarın 10 kez değiştirmeye çalıştığı 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunu hatırlayarak her ne kadar “Madencilik faaliyetlerini enerji, tarım ve çevre politikalarıyla koordineli bir şekilde yürüteceğiz.” dense de zeytin sahaları başta olmak üzere her türlü tarım arazisi ve meraların madenciliğe açılmasına mutlak suretle izin verilmeyeceği de yukarıdaki maddenin devamına kesinlikle eklenmeli.

Temel Hak ve Hürriyetler

Bu bölüme “Güvenli, yeterli ve dengeli gıdaya sürdürülebilir bir şekilde ve ekonomik olarak ulaşabilmek bir insan hakkıdır.” ve “Bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar temiz ve güvenli su ücretsiz olarak sağlanmalıdır.” maddeleri eklenerek Gıda ve Su Hakkı da güvence altına alınmalı.

Yerel Yönetimler

“Yerel yönetimlerin karar mekanizmalarına muhtarları, ilgili sivil toplum kuruluşlarını ve meslek odalarını dâhil ederek katılımcılığı artıracağız.” yine önemli bir madde olarak metinde öne çıkanlardan. Katılımcılık, içinde bulunduğumuz zaman diliminde sadece yerel yönetimlerde değil kamu yönetiminde de sağlanması gereken önemli bir gereklilik.

Eğitim ve Öğretim

“Her şehre her ilçeye üniversite açma anlayışını değiştirecek, ülkemizin hedef ve ihtiyaçlarına göre üniversite, fakülte ve bölümlerin yeniden planlanmasını ve yapılandırılmasını sağlayacağız.” yine oldukça önemli bir madde olarak göze çarpıyor.

Aile ve Çocuk

“0-36 ay yaş aralığındaki çocuklarımıza mama, gıda ve bez desteği sağlayacağız.” Anne adayı ve çocuk beslenmesi bütünlüklü bir anlayışla ele alınmalı.

Sözün özü; elbette diğer başlıklar ve maddeleri ile ilgili de söyleyecek epey söz mevcut. Lakin bu sayfaya sığmıyor. Görece olarak en önemlilerini bu yazıya sığdırmaya çalıştım. Elbette ki bir vizyon ortaya koyma, sorun ve çözüm önerilerinin belirlenmesi açısından önemli bir belge. Gelecek önerilerle ana hedeflerden sapmadan olgunlaştırılarak daha bütünlüklü ve hayata dokunan bir metin haline getirileceğinin açıklanması da bir o kadar değerli olacaktır. Tabi bu metni müteakip olmazsa olmaz maddeler önceliklendirilerek kronolojik bir takvimin de paylaşılması yerinde olacaktır. Ezcümle meslek odaları toplumsal fayda/kamu yararı ilkeleri gereği mesleki bilgi ve birikimlerini, bilimi ve tekniği emekçi halkların hizmetine sunmak için bu mutabakata katkıda bulunmalıdır.

Dostlukla & Dayanışmayla    

06.02.2023 - Yenigün Gazetesi