Gıdada Bilgi Kirliliği

.

Merhaba sevgili dostlar;

Bu hafta son yılların kanayan yarası olan ve ciddi bir sorun teşkil etmeye başlayan gıdada bilgi kirliliğini konuşalım.

Gıdada bilgi kirliliğini, gıda güvencesi ve güvenliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen yanıltıcı bilgiler olarak özetleyebiliriz.

Gıda hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan kişilerin yaptığı yanlış beyanlar ve bilgilendirmeler tüketicide kafa karışıklığı yaratıp, beslenme konusunda daha fazla hata yapmalarına neden oluyor. Sosyal medyada ve basında gıda ve beslenme ile ilgili çok fazla bilgi kirliliği mevcut. Özellikle son yıllarda gıdaya dair bilgilendirme adı altında olumsuzu öne çıkaran ve bununla medya organlarında kendisine yüksek izlenme karşılığı yer bulan uzman (!) görüşleri, toplumun gıda ile ilgili bilgilerine kaynak teşkil etme düzeyine ulaştı. Bu durum, ciddi bir bilgi kirliliği yaratıyor. Bilgi kirliliği de ülkemizde gıda ile ilgili en büyük sorunlardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Medyadaki yayınlarda ve sosyal medya gönderilerinde gıdada uzmanlığı ve yetkisi olmayan kişiler, tüketicileri doğru ve güvenilir gıda tüketmekten alıkoyuyor.

Türkiye Gıda Okuryazarlığı Stratejisi ve Eylem Planı 2022-2028'de yer aldığı gibi, algı araştırmalarına göre, insanların sunulan bilgilere inanmasının temel nedenlerinden biri, bu bilgiyi aktaran kişilerin bir bölümünün, toplum tarafından güvenilir kabul edilen meslekleri icra ediyor olmaları.

Gıdaların üretim teknolojilerini ve ürün özelliklerini bilmeden, bilimsel-mesleki yetkinliğe sahip olmadan popüler olmak, takipçi sayısını arttırmak, kitaplarının reklamını yapmak, satışını arttırmak ve muayenelerine gelen hasta sayısını arttırmak adına, herhangi bir gerçekçi dayanağı olmadan yaptıkları yanlış ve bilimsellikten uzak açıklamalarla kamuoyunu yanıltan, insanların akıllarını karıştıran bu kişilere bir bilim insanının sahip olması gereken etik kuralları bir kez daha hatırlatmakta fayda var.

Sağlıklı bir yaşamın sürekliliğinin sağlanmasında yeterli ve dengeli beslenmenin önemini anlamak ve anlatmak oldukça önemli bir görev olarak algılanmalı ve toplumun güvenilir gıdaya erişiminin sağlanması, başta devlet olmak üzere ilgili her kurum ve kuruluşun asli görevleri arasında görülmeli.

Bu noktada gıda okuryazarlığı, üzerinde durulması gereken en önemli konulardan biri. Çünkü gıda okuryazarlığı, bireylerin sağlık belirleyicilerini kontrol etmelerini sağlayan en önemli becerilerden biri olarak kabul edilir.

Peki ne demek gıda okuryazarlığı?

“Gıda ve beslenme ile ilgili bilgilere ulaşmak, ulaşılan bilgileri anlamak, değerlendirmek, bilgi ışığında doğru kararlar alarak gıda tüketim alışkanlığına dönüştürmek, uygun miktarda güvenilir ve sağlıklı gıda seçmek ve tüketmek.”

Bilgi kirliliği ile mücadele etmek mesleki ve etik sorumluluk taşıyan herkesin görevi olmalı. Gıda ve beslenmeye yönelik bilgi kirliliğini ortadan kaldırmak için, doğru bilgi doğru kaynaktan elde edilmeli. Gerçeklikten uzak açıklamaların toplumda oluşturduğu yanılgıyı düzeltmek, gerçekleri paylaşmak, doğru bilgileri aktarmak gıda bilimi konusunda eğitim almış, sorumluluk sahibi herkesin önceliği olmalı.

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası bu noktada bir meslek odası olmanın verdiği sorumlulukla üzerine düşeni yapıyor. Uzun yıllardır özellikle öğrenci temsilcilikleri ve gıda mühendisi üyeleriyle İlköğretim okullarında, liselerde öğrencilere ve hatta velilere verdiği Bilinçli Gıda Tüketimi Seminerleri engellenmeye çalışılsa da bu eğitimlere Gıda Okuryazarlığı da eklenerek devam ediliyor.

Bilgi kirliliğini önlemede yazılı, görsel, işitsel ve internet medyasına da oldukça fazla iş düşüyor. Medya kuruluşları ve basın emekçisi dostlarımız konusunda uzman olmayan, kamuoyunu yanıltan kişiler yerine, meslek odalarının, üniversitelerde gıda bilimi üzerine görev yapan bilim insanlarının görüş ve düşüncelerini dikkate almalı ve doğru bilginin bu kişiler yoluyla kamuoyuna ulaştırılmasını sağlamalı.

Ez cümle, yurttaşlar Gıdanın “G” sini bilmeyen dedektiflerin, gıda kimyasının “K” sini, gıda mikrobiyolojisinin “M” sini bilmeyen bazı tıp doktorların sözlerine itibar etmemeli. Bu kişileri nasıl anlarız dediğinizi duyuyorum. Basit. Geçtiğimiz yıllarda TTB İstanbul Tabip Odası tarafından yayınlanan “Tıbbın Şarlatanlarının 10 Ortak Özelliği” başlıklı basın açıklamasını okumanız yeterli. Kim olduklarını hemen anlayacaksınız.

Unutulmamalı ki, gıdanın uzmanı başta gıda mühendisleri olmak üzere gıda bilimi konusunda eğitim almış kişilerdir. Başkalarına sakın kanmayın, sağlığınızdan olmayın.

Dostlukla & Dayanışmayla

02.10.2023 - Yenigün Gazetesi